Şəkər (diabet) orqanizmdəki qan şəkəri səviyyəsinin nəzarət edilə bilməməsi vəziyyətində ortaya çıxan bir xəstəlikdir. Təkcə qan şəkəri tənzimlənməsinə təsir etməklə qalmır, eyni zamanda bir sıra sağlamlıq problemlərinə də yol aça bilər.

Bunlardan biri də şəkərin gözlərə olan təsiridir. Gözlərimiz həyatımızın əhəmiyyətli bir parçasıdır və bu səbəbdən diabetin göz sağlamlığı üzərindəki potensial təsirləri olduqca narahatedicidir.

Şəkərin (diabetin) gözlərə təsiri

Şəkərli diabet torlu qişanın qidalanmasını təmin edən nazik damarların tıxanmasına səbəb olaraq toxuma üzərində ciddi zədələnməyə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət diabetik retinopatiya adlandırılır və əgər erkən diaqnoz qoyulub müdaxilə edilməzsə, xəstənin torlu qişa itkisinə və hətta korluğa səbəb ola bilər.

Diabet tərəfindən əmələ gələn göz zədələnməsi adətən zaman içində yavaş-yavaş inkişaf edir.

Şəkərin gözlərə təsirinin mərhələləri

Şəkərin gözə təsiri mərhələləri aşağıdakı kimidir:

Torlu qişa içərisindəki nazik damarlar tıxanmağa başlayır və bunun nəticəsində torlu qişanın bəzi bölgələrində ödəm əmələ gəlir. Torlu qişa üzərində nöqtəvi qanaxmalar və balonlaşmalar görünür.

Lakin xəstələr adətən bu mərhələdə hər hansı bir narahatlıq hiss etmirlər, bu səbəbdən müalicə gecikə bilər. Ancaq bu mərhələ müalicə üçün ən uyğun zamandır. Mövcud problemlər daha da böyüyərək torlu qişanın daha geniş sahələrinə yayılır.

Qidalanması əngəllənən torlu qişa bölgəsindən bəzi maddələr ifraz olunaraq yeni, kiçik və anormal damarlar əmələ gəlməyə başlayır. Bu damarlar normal retinal damarlardan daha nazik və həssas olduqları üçün qanaxma riski yüksəkdir.

Bu yeni əmələ gələn damarlar asanlıqla qanaxdığı üçün, zaman içində torlu qişa üzərində pərdə şəklində strukturlar əmələ gəlir. Bu pərdələr torlu qişanın yerindən ayrılmasına səbəb ola bilər və nəticə olaraq gözdə görmə itkisi kimi ciddi problemlərə yol aça bilər.

Şəkərin gözlərə verdiyi zədələr hansılardır?

Diabet katarakta inkişaf sürətini artıra bilər. Göz təzyiqi problemlərinə yol aça bilər. Göz əzələlərinin iflicinə səbəb ola bilər. İflic vəziyyətində göz əzələlərindəki zədələnmə təsirlənən sinirlərin vəziyyətinə bağlı olaraq dəyişiklik göstərir.

Gözün kayması və ikili görmə kimi problemlər yarana bilər. Ancaq şəkər nəzarət altına alınarsa, gözün kayması adətən bir neçə ay ərzində düzəlir.

Diabetik retinopatiyanın tez-tez rast gəlinən əlamətləri

Şəkər xəstəliyinin gözə təsiri nəticəsində görülən əlamətləri də maraq doğuran mövzulardan biridir. Diabetik retinopatiya əlamət verməyən bir diabet ağırlaşmasıdır.

Adətən görmə itkisi yaşandığında irəli mərhələyə çatmış olur. İşıq çaxmaları, qara nöqtə və milçək uçuşması kimi simptomlar diabetik retinopatiyadan şübhə edilməsinə səbəb ola bilər.

Görmə mərkəzi ödemi olan makula ödem başladığında xəstə əyri və qırılma görüntülər görə bilər. Həmçinin rəng korluğu da ortaya çıxa bilər. Diabetik retinopatiya riski hamiləlik dövründə daha yüksəkdir.

Diabetdən qaynaqlanan göz zədələnməsi necə diaqnoz edilir?

Tip 2 diabet xəstələrində diabetin səbəb olduğu göz zədələnməsi adətən sadə göz problemləri üçün həkimə müraciət edildiyində fərq edilir.

Diabetli xəstələrin gözlərindəki zədələnmənin müəyyən edilməsi üçün ətraflı bir göz müayinəsi aparılır. Bu müayinə ilə diabetin gözlərə təsiri və torlu qişa vəziyyəti qiymətləndirilir, görmə itkisinin olub-olmadığı yoxlanılır.

Görmədə ciddi bir zədələnmə və ya torlu qişada qanaxma aşkar edildiyində göz angioqrafiyası aparılır. Angioqrafiya ilə torlu qişanın fotoqrafları çəkilir və sinir təbəqəsindəki dağılmanın ölçüsü müəyyən edilir.

Lazer müalicəsinin lazım olub-olmadığına qərar verilir. Aparılan testlərlə sarı nöqtənin təsiri ölçülür.

Diabetin gözdəki zədələnməsini bərpa Etmək üçün müalicələr

Bəs şəkər gözə vurarsa nə etməli? Diabet qaynaqli göz zədələnməsini bərpa etmək üçün hansı üsullar istifadə edilir?

Şəkərin göz üzərindəki zərərinin idarə edilməsi üçün müalicə seçimləri xəstənin görmə itkisi dərəcəsinə bağlı olaraq müəyyən edilir.

Makula ödemi olan diabetik xəstələr adətən gözün içinə incə bir iynə ilə dərman tətbiqi müalicəsini seçirlər. Bu prosedur sayəsində xəstənin əvvəlki görmə vəziyyətinə geri dönməsi mümkündür. Lazer terapiyası görmə itkisi müəyyən bir səviyyəyə çatmış və lazım olan xəstə vəziyyətlərində istifadə olunur.

Diabetdən qaynaqlanan ciddi görmə problemləri olan şəxslərdə lazer müalicəsi effektiv ola bilər. 5-10 dəqiqə davam edən bu müalicə zamanı göz bəbəkləri genişləndirmək üçün damcı tətbiq edilir və daha sonra anesteziya edilir.

Göz angiosu sonrası müəyyən edilən seans sayına bağlı olaraq lazer müalicəsi tətbiq edilir. Xəstə əgər lazer müalicəsi üçün uyğun olmayacaq qədər irəli bir görmə itkinə sahibdirsə vitrektomiya cərrahiyyəsi tətbiq edilə bilər. Lokal anesteziya altında həyata keçirilən bu tikişsiz əməliyyat diabetik retinopatiyanı müalicə etmək və qarşısını almaq üçün olduqca faydalıdır.

Diabetdən qaynaqlanan görmə problemlərin qarşısını necə ala bilərik?

Şəkərin gözə təsiri nəticəsində yaranan görmə problemlərinin qarşısının alınması üçün erkən diaqnoz çox böyük əhəmiyyət daşıyır.

Diabetik retinopatiya ilə üz-üzə olan xəstələr, dərhal bir həkimə müraciət etdiklərində lazer müalicəsi kimi üsulların tətbiqi ilə görmə itkilərinin 80-90%-ı qarşısı alına bilər. Lakin bu müalicələr yalnız hazırda mövcud olan görmə itkisini dayandıra bilər.

Diabet mənşəli bir görmə itkisi və diabetin xroniki bir xəstəlik olması səbəbindən diabetin gözlər üzərindəki təsirinin tamamilə aradan qaldırılması mümkün deyil.

Zamanla diabetin təsiri altında görmə itkiləri irəliləməyə davam edə bilər. Diabetik retinopatiya problemi yaşayarkən xəstə üçün müntəzəm göz nəzarətinə getmək həyati əhəmiyyətə malikdir.

Altı aylıq dövrlərlə və ya həkimin tövsiyə etdiyi tezliyə bağlı olaraq həkimə getmək diabetin gözlərə təsirini erkən aşkar edə bilər və xəstəliyin şiddətini azalda bilər. Şəkərin səbəb ola biləcəyi görmə pozğunluqlarının yerləşməsi, yalnız erkən diaqnoz sayəsində həkimin alacağı tədbirlərlə dayandırıla bilər.

Diabetdən dolayı göz müayinəsinə nə zaman gedilməlidir?

Diabetin gözə vurması göz həkimi müayinə tezliyi digər göz müayinəsi etdirən şəxslərə nisbətən daha çox olmalıdır. Qan şəkəri səviyyəsinin yüksək olduğu dövrdəki görmə vəziyyəti ilə aşağı olduğu dövrdəki görmə vəziyyəti eyni deyildir.

Sinir təbəqəsində hər hansı bir zədələnmə olmasa belə diabetin gözlərə təsiri səbəbindən qan şəkəri səviyyəsindəki ani artış və azalışlar görmə nisbətində dəyişikliklərə yol açır.

Bu səbəbdən diabet xəstəsi bir göz müayinəsinə getmədən əvvəl təxminən iki həftəlik bir müddət ərzində qan şəkəri səviyyəsinin tarazlıqda olduğundan əmin olmalıdır.

Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.