Göz titrəməsi, idarəolunmaz və sürətli göz hərəkətləri xəstəliyinə verilən addır. Bu xəstəliyi olan bir şəxs gözlərini sağdan sola, yuxarıdan aşağıya və ya dairəvi şəkildə hərəkət etdirə bilər.
Bəzi xəstələrdə bu narahatlıq anadangəlmə olduğu halda, bəzilərində isə sonradan yarana bilər. Xəstələrin vəziyyətinə görə müalicə üsulları fərqli ola bilər.
Göz titrəməsi (Nistaqmus) nədir?
Nistaqmus gözlərin titrəməsi kimi tanınır. Müxtəlif istiqamətlərə doğru ola bilən titrəmə, fərqli hərəkətlərin təkrarlanması şəklində də ola bilər. Məsələn, göz sağa doğru yavaşca gedib, əvvəlki vəziyyətinə qayıtmaq üçün sürətlə sıçraya bilər və ya kəfkir hərəkəti müşahidə oluna bilər.
Gözün bu şəkildə titrəməsi görmə qabiliyyətinə, tarazlığa, dərinlik qavrayışına təsir edərək ciddi problemlərə səbəb ola bilər.
Göz titrəməsi nə üçün baş verir?
Normal şəraitdə beyin, qulaqdakı vestibulyar sistem adlanan strukturlarla birlikdə göz hərəkətlərini idarə edir. Baş hərəkəti zamanı gözlərin gördüyü görüntünü fokusda saxlamaq üçün avtomatik olaraq tənzimləmə edir.
Nistaqmus olan xəstələrdə isə beyinlə vestibulyar sistemin və gözlərin birlikdə işləməsinə mane olan bir problem olur.
Göz titrəməsi başqa bir göz probleminin, nevroloji bir narahatlığın və ya tarazlıq və koordinasiyanı idarə edən daxili qulaqda bir problemin əlaməti ola bilər.
Mümkün göz titrəməsi səbəbləri və risk faktorları bunlardır:
Beyində və ya gözdə inkişaf problemləri,
Dağınıq skleroz (MS) kimi mərkəzi sinir sisteminə təsir edən xəstəliklər,
Torlu qişa və ya görmə siniri pozğunluqları,
Göz və ya baş zədələnmələri,
Alkoqol və ya narkotik istifadəsi,
Antiepileptik kimi bəzi dərmanlar,
Xoşxassəli paroksizmal pozision vertiqo (qulaqda kristal oynaması) və Menyer xəstəliyi kimi daxili qulaq narahatlıqları,
Miopiya və ya astiqmatizm kimi görmə problemləri,
Albinizm (dəridə piqment çatışmazlığı),
Körpələrdə çəpgözlük, fokuslanma problemləri və katarakta kimi göz problemləri.
Bəzən gözlərin titrəməsinin dəqiq bir səbəbi olmur. Bu vəziyyətə idiopatik nistaqm deyilir.
Göz titrəməsinin növləri hansılardır?
Göz titrəməsinin bir çox alt növü mövcuddur. Əsasən 4 fərqli növü var, lakin bəzi növlər alt qruplara ayrılır.
Nistaqm növləri bunlardır:
Fizioloji: Bu titrəmə növü əksər insanlarda görünə bilər və vestibulo-okulyar refleks, optokinetik göz titrəməsi, kalorik, post-rotatorik olmaqla dördə ayrılır. Vestibulo-okulyar refleks başın sürətlə hərəkət etməsi zamanı gözlərin sabit qalmağa çalışmasıdır. Optokinetik nistaqm hərəkət edən bir nəqliyyat vasitəsinin içindən çölə baxarkən gözlərin qeyri-iradi hərəkətidir. Kalorik göz titrəməsi, qulağa isti və ya soyuq su dəydikdə gözlərin qeyri-iradi şəkildə hərəkət etməsidir. Bu, qulaq kanalındakı yarım dairəvi kanallar qıcıqlandıqda baş verir. Post-rotatorik isə sürətlə fırlandıqdan sonra dayandıqda gözlərin hələ də fırlanırmış kimi hərəkət etməsi vəziyyətidir.
Uşaqlıq dövrü: Bu növ adətən anadangəlmə olur və ya uşaqlıqda ortaya çıxır. İnfantil idiopatik, sensor, latent, spazmus nutans, tək gözdə nistaqm olmaqla beşə ayrılır. İnfantil idiopatik alt növü anadangəlmədir və səbəbi bilinmir. Sensor növdə görmə problemləri səbəbilə titrəmələr olur. Latent bir göz bağlandıqda digər gözdə titrəmə olmasıdır. Spasmus nutans isə körpəlik dövründə baş və gözdə görülən qısa müddətli titrəmələrdir. Tək göz növündə isə adından da anlaşıldığı kimi, yalnız bir gözdə titrəmə olur.
Sonradan yaranan (qazanılmış): Yaş artdıqca fərqli səbəblərdən ortaya çıxır və qaze-holdinq defekti, periferik vestibulyar, mərkəzi vestibulyar olmaqla üçə ayrılır. Qaze-holdinq gözlərin müəyyən bir nöqtədə sabit qala bilməməsinə səbəb olur. Periferik vestibulyar daxili qulaq problemlərindən qaynaqlanan göz titrəməsidir. Mərkəzi alt növ isə daxili qulaq problemlərində, beyinlə bağlı problemlərdən qaynaqlana bilər və gözlərin aşağı, yuxarı sürüşməsinə, fırlanma hərəkəti etməsinə səbəb olur.
Sonradan inkişaf edən: Anadangəlmə göz titrəməsinin əksinə olaraq, tarazlı rəqslər şəklində ortaya çıxır. Sonradan inkişaf edən göz titrəməsində gözlərdə, damaqda, çeynəmə əzələlərində qeyri-iradi hərəkətlər görülə bilər. Eyni zamanda gözlər bir-birindən asılı olmayaraq hərəkət edə bilər.
Göz titrəməsinin əlamətləri hansılardır?
Nistaqmus əlamətləri şəxsdən şəxsə dəyişsə də, ən çox rast gəlinən əlamət gözdə idarəolunmaz hərəkətlərdir.
Bundan başqa görülə biləcək simptomlar bunlar ola bilər:
Tarazlıq problemləri,
Başgicəllənmə və ya fırlanma hissi (vertiqo),
İşığa həssaslıq və ya qaranlıqda görmədə çətinlik,
Hərəkətsiz əşyaların hərəkət etdiyini zənn etmə (osilopsiya).
Bu əlamətlərdən biri və ya bir neçəsi sizdə varsa, mütəxəssis həkimə müraciət edərək müayinə olunmağınız tövsiyə edilir. Gözdə titrəmə tək başına zərərli olmasa da, tarazlıq problemləri kimi əlamətlər yıxılmağa səbəb ola bilər.
Göz titrəməsinin diaqnozu necə qoyulur?
Göz titrəməsi üçün göz həkiminə getdiyinizdə şikayətləriniz sorğulanır, göz müayinəsi aparılır.
Əgər qulaq və ya beyinlə bağlı bir vəziyyət varsa, nevroloqlar və ya LOR həkimləri də diaqnoz qoya bilər.
Göz titrəməsini təşhis etmək üçün aparıla biləcək testlərə bunlar daxildir:
Qulaq müayinəsi,
Kompüter tomoqrafiyası,
MRT (Maqnit rezonans tomoqrafiya),
Genetik testlər,
Göz hərəkətinin qeydə alınması.
Göz titrəməsinin müalicəsi necə aparılır?
Göz titrəməsi (Nistaqmus) müalicəsi xəstəliyə səbəb olan vəziyyətin aradan qaldırılmasını əhatə edir. Bəzi xəstələrdə altdakı xəstəliyi müalicə etmək qazanılmış göz titrəməsini düzəldə bilər.
Məsələn, daxili qulaq narahatlığı xəstəliyə səbəb olursa, onu müalicə etmək gözdəki titrəməni də aradan qaldıra bilər. Anadangəlmə növün bəzi alt tipləri yaş artdıqca aradan qalxa bilər.
Digər tiplər tam müalicə edilə bilməz, lakin uyğun müalicə ilə əlamətlər azala bilər.
Həkiminiz göz titrəməsinizin növünə uyğun olaraq bu müalicə üsullarını tətbiq etmək istəyə bilər:
Eynək və ya linza: Görmənin daha aydın olması göz hərəkətlərinin yavaşlamasına kömək edə bilər. Bu səbəbdən həkiminiz eynək və ya linza istifadə etməyinizi tövsiyə edə bilər. Bəzi xəstələrə hərəkəti məhdudlaşdıran prizma linzalar lazım ola bilər.
Dərmanlar: Həkiminiz antiepileptik, əzələ gevşedici kimi dərmanlar təyin edə bilər.
Çəpgözlük əməliyyatı: Nadir hallarda da olsa, bu əməliyyat aparıla bilər. Əməliyyatda gözlərinizi hərəkət etdirən əzələlərin yenidən yerləşdirilməsi həyata keçirilir. Aparılan əməliyyat xəstəliyi tamamilə sağaltmır, lakin göz hərəkətlərinin azalmasına kömək edə bilər.
Lazer: Nistaqmla birlikdə miopiya kimi görmə problemləri olan xəstələrdə istifadə edilə bilər. Bu vəziyyət görmə qabiliyyətinizi yaxşılaşdıracağı üçün nistaqm simptomlarını azalda bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
