Gözlərdə qan yığılması, qızartı kimi əlamətlərlə özünü göstərən konyunktivit hər kəsdə görülə bilən bir göz xəstəliyidir. Bakteriya, viruslar və ya allergiya nəticəsində yarana bilən konyuktivitin müxtəlif növləri var. Allergiyadan başqa, xüsusilə gigiyena qaydalarına əməl edilməməsi nəticəsində yaranan iltihablar konyuktivitin növünə görə müalicə edilməlidir.

Müalicədə əsasən göz damcıları, pomadlar, isti və ya soyuq kompres kimi üsullardan istifadə edilir. Bakteriyaların səbəb olduğu bəzi hallarında antibiotiklərdən istifadə edilməlidir. Xüsusilə yüksək yoluxucu olan konyuktivit növlərindən qorunmaq üçün təmizlik və gigiyena qaydalarına diqqət yetirilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Konyuktivit nədir?

Gözdə qızartı ilə özünü göstərən konyuktivit gözün şəffaf toxumasının iltihabına verilən addır. Konyuktiva gözün ağ və şəffaf hissəsini, həmçinin sklera adlanan hissəsini və göz qapaqlarının içini əhatə edən təbəqədir. İçərisində çox nazik damarlar olan bu membran təbəqəsi gözü nəm saxlayan maddələrin əmələ gəlməsinə şərait yaradır. Qırmızı göz xəstəliyi olaraq da bilinir. Konyuktivitin qarşısını almaq və xəstəliyin müalicəsi üçün mütəmadi olaraq göz müayinəsindən keçmək lazımdır. Bunun ən əhəmiyyətli səbəblərindən biri konyuktivit növlərinin çox vaxt irəli mərhələyə qədər heç bir əlamət göstərməməsidir. Buna görə də, müntəzəm göz müayinəsi daimi göz zədələnməsinin qarşısını almaq və erkən diaqnoz üçün vacibdir.

Konyuktivit yoluxucudurmu?

Konyuktivitin bəzi növləri yoluxucu ola bilər. Məsələn, bakterial və viral konyuktivit yüksək yoluxucu, allergik konyuktivit isə yoluxucu deyil. Viral və bakterial konyuktivitdə, xəstələrin gözlərini təmizləmək üçün istifadə etdikləri dəsmal və s. kimi əşyalarla xəstəlik digər insanlara keçə bilər. Eyni zamanda, konyutivitin öskürək və ya asqırma zamanı da keçə biləcəyini unutmaq olmaz.

Konyuktivitin növləri hansılardır?

Konyuktivit müxtəlif növlərə bölünür. Bu tiplərdən asılı olaraq xəstələrdə görülən simptomlar dəyişir və buna uyğun müalicə planı yaradılır.

Bakterial konyuktivit

Yoluxucu olan bakterial konyuktivit, adından da göründüyü kimi bakteriyalardan qaynaqlanır. Ən çox görülən simptom gözlərdən açıq yaşıl və ya sarı axıntıdır. Müalicə edilmədikdə gözə qalıcı ziyan vura bilər. Əsasən gigiyena qaydalarına lazımi şəkildə əməl edilmədikdə görünür. Əl gigiyenasına əhəmiyyət vermədən gözlərə toxunmaq, bakteriya əmələ gətirən kosmetik məhsullardan istifadə etmək, insanların sıx olduğu mühitlərdə olmaq bakterial konyunktivitə səbəb ola bilər.

Bu xəstəliyin müalicəsində ümumiyyətlə antibiotik tərkibli damcılar və ya kremlər istifadə olunur. Xüsusilə, hiperkəskin bakterial konyuktivit bütün digər konyuktivit növlərinə nisbətən daha ağır simptomlarla özünü göstərir. Müalicə edilməzsə, ciddi gözlə əlaqəli ağırlaşmalara, xüsusən də daimi görmə itkisinə səbəb ola bilər. Adətən orta hesabla 7 gün ərzində öz-özünə keçir. Lakin xəstəliyin xroniki hala keçməməsi üçün xəstələrə antibiotik damcıları verilir. Xroniki bakterial konyuktivit təxminən 4 həftə və ya daha uzun müddət ərzində müxtəlif simptomların meydana gəlməsinə səbəb olur.

Viral konyuktivit

Viral konyuktivit, ən çox adenovirusların səbəb olduğu növdür. Əsasən soyuqdəymə və qrip kimi yuxarı tənəffüs yolu infeksiyalarının intensiv olduğu dövrlərdə müşahidə edilir. Onun yoluxuculuğu bakterial konyuktivitdən qat-qat yüksəkdir. Bu tip konyuktivitin simptomları yüngül olduğundan, adətən müalicə tələb olunmur. Bir neçə gün ərzində öz-özünə keçə bilər.

Allergik konyuktivit

Allergik konyuktivit çəhrayı göz kimi də tanınır. Konyuktivitin digər növlərindən fərqli olaraq, yoluxucu deyil. Allergik konyuktivit, ümumi bir göz xəstəliyi, daha çox polen, heyvan tükləri və ya tozun səbəb olduğu bir xəstəlikdir. Mövsümi və ya müxtəlif səbəblərdən ola bilər. Xəstələrin əksəriyyətində allergik astma və allergik rinit kimi müxtəlif allergiya ilə əlaqəli xəstəliklər də müşahidə olunur. Şikayətləri azaltmaq üçün süni göz yaşı əmələ gətirən damcılar istifadə olunur.

Konyuktivitin yaranma səbəbləri

Konyuktivitin müxtəlif səbəbləri var. Ümumi səbəbləri aşağıdakılardır:

• Natəmiz əllərlə gözlərə toxunmaq
• Xlorlu olmayan hovuza girmək və ya konyuktivitdən əziyyət çəkən xəstələrlə eyni hovuzdan istifadə etmək
• Yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyaları
• Saç və ya toz kimi yad maddələrin gözə girməsi
• Qeyri-kafi göz yaşı axıntısı
• Gözlərin tütün və tütün məmulatının tüstüsünə və ya çirkli havaya məruz qalması
• Mövsümi polen və/və ya heyvan tükünə qarşı allergiya
• Günəş işığı və ya külək nəticəsində gözlərin həddindən artıq quruması
• Gözlərlə təmasda olan kimyəvi maddələr
• Kontakt linzalardan istifadə edən insanlarda linzaların altında kir və toz yığılması

Konyuktivitin əlamətləri nələrdir?

Konyuktivitin simptomları xəstəliyin növündən asılı olaraq dəyişir. Bəzi xəstələr gözdə şiddətli qızartı, qaşınma, ağrı və ya sulanma kimi simptomlardan şikayətlənsələr də, bəzi xəstələrdə konyuktivitin ümumi simptomları aşağıdakı kimi sıralana bilər:

• Göz qızartı
• Sulu gözlər
• Göz axıntısı
• Gözdə sancma, ağrı
• Göz ətrafında qaşınma
• Bulanıq və ya ikiqat görmə
• Gözün küncündə axıntı
• Kirpiklərdə iltihab
• Göz qapağında şişlik
• İşığa qarşı həssaslıq və ya parlaq işığa baxa bilməmək

Konyuktivitin ən çox görülən əlaməti göz ağlarının qızarmasıdır. Müalicə edilməzsə, bir neçə gün ərzində eyni simptomlar digər gözdə də görünə bilər. Qaşınma və yanma hissi allergik konyuktivitin fərqləndirici simptomlarından biridir.

Allergik və viral konyuktivitin ümumi simptomlarından biri də sulu gözlərdir. Bu vəziyyətdə gözlərdə normaldan daha çox göz yaşı əmələ gəlir. Bu, gözlərdə həddindən artıq sulanmaya səbəb ola bilər İşığa həssaslıq bütün növ konyuktivitlərdə görülə bilən bir simptomdur. Xüsusilə açıq havada günəş işığında və ya qarla örtülü mühitlərdə bu həssaslığın daha da artacağını söyləmək olar. İşığa həssaslıqla yanaşı, görmə pozğunluqları və ya şiddətli ağrılar hiss edilə bilər. Bu şiddətli simptomlar iltihabın buynuz qişaya keçdiyini göstərən əlamət ola bilər. Bu simptomlara əlavə olaraq uşaqlarda boğaz ağrısı, yüksək hərarət və burun axıntısı da rast gəlinə bilər.

Konyuktiviti necə təyin etmək olar?

Konyuktivitin düzgün diaqnozu müalicənin düzgün planlaşdırılması üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bunun üçün konyuktivitin səbəbləri düzgün başa düşülməli və növü müəyyən edilməlidir. Diaqnoz klinik tapıntılara və simptomlara əsasən qoyula bilər və ya bəzi hallarda gözdən götürülmüş nümunənin müayinəsi ilə diaqnoz qoyula bilər.

Konyuktivitin müalicəsi

Konyuktivitin müalicəsi xəstəliyin növündən asılı olaraq dəyişir. Bakterial konyuktivit zamanı infeksiyanı müalicə etmək üçün tərkibində geniş spektrli antibiotiklər olan damcı və pomadlardan istifadə edilir. Damcılar və pomadlar orta hesabla 7-10 gün ərzində müntəzəm istifadə edilərsə, xəstədə yaxşılaşma müşahidə olunacaq. Simptomlar adətən bir neçə gün ərzində yox olur və xəstəliyin yoluxuculuğu azalır.

Müalicə zamanı xəstələr simptomları aradan qaldırmaq üçün isti və ya nəmli kompreslər tətbiq edə bilərlər. Eyni zamanda, gün ərzində əllərin tez-tez yuyulması da müalicə prosesində yoluxmanın azaldılmasında çox əhəmiyyətli bir nöqtədir. Adətən yüngül simptomlarla özünü göstərən bu tip konyuktivitdə yoluxmanın təsirini azaltmaq üçün gigiyena qaydalarına riayət edilməlidir. Xəstələrə göz damcıları və soyuq kompreslər tövsiyə olunur. Viral konyuktivitin müalicəsi digər növlərdən daha uzun çəkə bilər. Bunun ən mühüm səbəblərindən biri simptomların allergik konyuktivitə bənzəməsidir. Buna görə də, səhv damcılar istifadə olunarsa, müalicə müddəti uzadıla bilər, allergik konyuktivitin müalicəsində əvvəlcə allergiyanın səbəbi müəyyən edilir.

Konyuktivitin qarşısını necə almalı?

Gündəlik həyatda sadə ehtiyat tədbirləri alaraq konyuktivitdən qorunmaq mümkündür. Bu tədbirlər aşağıdakılardır:

• Göz infeksiyası olan xəstələrlə təmasdan qaçınmaq lazımdır. 
• Əllər gün ərzində müntəzəm olaraq təmizlənməlidir və dezinfeksiya edilməlidir. Gözə və ətrafına çirkli əllərlə toxunmaqdan çəkinmək lazımdır.
• Göz infeksiyası olan şəxslər hovuza girməkdən çəkinməlidirlər. Eynək hovuza girərkən qoruyucu tədbir kimi də istifadə edilə bilər.
• Öskürərkən və ya asqırarkən ağzı əllərlə bağlamaq və əllərin gözə dəyməməsini təmin etmək lazımdır.
• Kontakt linza taxanların linzalarını başqa insanlarla paylaşmamaları çox vacibdir.
• Kontakt linzaları çıxararkən əl təmiz olmalıdır. Eyni zamanda, duş zamanı linzaların çıxarılması məsləhət görülür.
• Masalar, telefon və s. kimi gün ərzində əlin toxunduğu əşyalar və yerlər müəyyən aralıqlarla təmizlənməli və dezinfeksiya edilməlidir.
• İnsanların sıx olduğu mühitlərdən, ictimai nəqliyyatdan və hava çirkliliyi və siqaret tüstüsünün sıx olduğu yerlərdən qaçınmaq alına biləcək tədbirlər arasındadır.