Göz ağrısı tez-tez rast gəlinən bir haldır, lakin nadir hallarda ciddi bir vəziyyətin göstəricisidir.

Ağrının harada hiss edilməsindən asılı olaraq göz ağrısı iki əsas qrupa bölünür. Gözün səthində hiss edilən ağrı okulyar; gözün içərisində hiss edilən isə orbital ağrı adlanır.

Gözün səthində hiss edilən ağrı adətən qaşındırıcı və yandırıcı xarakterə malikdir. Bu tip ağrının səbəbi; yad cismin batması, infeksiya və ya travma ola bilər. Gözün səthində hiss edilən okulyar göz ağrısının müalicəsində göz damcıları və istirahət adətən kifayət edir.

Gözün içərisində hiss edilən orbital ağrı; sızlama, zonqlama və batma şəklində ola bilər. Bu tip göz ağrısı adətən daha intensiv müalicə tələb edir.

Gözün səthində hiss edilən okulyar göz ağrısının səbəbləri:

• Yad cisim: Göz ağrısının ən çox rast gəlinən səbəbi gözə yad cisim düşməsidir. Kirpik, toz, makiyaj kimi cisimlərin gözə təması, bəzi hallarda göz səthində qalması gözdə narahatlıq hissinə səbəb olur. Yad cismin təsir etdiyi gözdə; yaşarma, qızartı və ya ağrı müşahidə edilə bilər.
  
• Konyunktivit: Konyunktiva, gözün ön təbəqəsi ilə göz qapağının iç təbəqəsini örtən təbəqədir. Bu təbəqədə allergiya və ya infeksiya səbəbindən iltihab əmələ gəlməsi konyunktivit adlanır. Körpələrdə gözyaşı kanallarının tam açılmaması səbəbindən də ortaya çıxa bilər. Konyunktivitin yaratdığı ağrı adətən yüngül gedişli olur. Ağrı ilə yanaşı gözdə yaşarma, qaşınma və qızartı müşahidə edilə bilər.
  
• Buynuz qişanın aşınması: Buynuz qişa, gözün ətrafını saran şəffaf təbəqədir. Buynuz qişa, mövqeyi səbəbindən xarici təsirlərdən asanlıqla təsirlənə bilər, zədələnməyə açıq bir bölgədir. Toz, qum, metal hissəciklər, taxta qırıntıları kimi maddələr; buynuz qişa üzərində sıyrıntı, cızıq yarada bilər. Buynuz qişa aşınmasında şəxs daim gözündə nəsə varmış kimi hiss edə bilər. Buynuz qişa aşınması müalicə tələb edən bir vəziyyətdir. Müalicə edilmədikdə gözdə infeksiyaya və xoralanmaya səbəb ola bilər.
  
• Kontakt linza qıcıqlanması: Kontakt linza, təmin etdiyi istifadə rahatlığı səbəbindən getdikcə daha çox insan tərəfindən istifadə edilməktədir. Lakin linzaların istifadəsində gigiyena qaydalarına diqqət etmək lazımdır. Linzaların gecə yatarkən çıxarılmadığı, məhlul ilə düzgün təmizlənmədiyi hallarda; gözdə infeksiya və ya iltihab yaşana bilər. Linzanın gözü qıcıqlandırdığı hallar ağrıya səbəb ola bilər.
  
• Çəpgöz/İtkörpəsi: Göz qapağının iltihablanması olan çəpgöz və ya digər adı ilə blefarit, bir çox fərqli səbəbdən ortaya çıxa bilər. Göz qapağı ağrısı çəpgözdə görülən bir əlamətdir. Bundan başqa; gözdə yanma və yaşarma, göz qapağında qaşınma və yapışma, göz ətrafında dəridə pulcuqlanmaya səbəb ola bilər. Çəpgöz əlamətləri adətən səhər saatlarında daha qabarıq hala gəlir.
  
• Zədələnmə: Gözün ön təbəqəsində müxtəlif kimyəvi maddələrə, həddindən artıq işığa məruz qalma nəticəsində yanma əmələ gələ bilər. Bu tip zədələnmələrdə şiddətli göz ağrısı müşahidə edilə bilər.

Göz daxilində hiss edilən orbital göz ağrısının səbəbləri:

• Qlaukoma: Görmə prosesində iştirak edən optik sinirin zədələnməsinə səbəb olan hallar qlaukoma adlanan başlıq altında toplanır. Müxtəlif səbəblərdən yaranan qlaukomada optik sinir zədələnməsinin ən sıx səbəbi göz daxilindəki təzyiqin anormal dərəcədə artmasıdır. Şəxslərdə qlaukoma son mərhələlərə qədər irəliləyənə kimi heç bir əlamət görünməyə bilər. Əlamət göstərən şəxslərdə göz və baş ağrısı birlikdə müşahidə edilə bilər. İrəliləmiş qlaukoma daimi görmə itkisinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən mütəmadi göz müayinəsi keçirmək qlaukoma üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. Xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanması ilə gözdəki zədələnmənin yavaşladılması və ya dayandırılması mümkün ola bilər.
  
• Optik Nevrit: Görmə üçün lazımi məlumatı gözdən beyinə ötürən sinir optik sinirdir. Optik sinirin iltihab (iltihablanma) nəticəsində şişməsi optik nevritə səbəb olur. Multipl Skleroz (MS) kimi immun sisteminin anormal şəkildə orqanizmin öz hüceyrələrinə hücum etdiyi autoimmun xəstəliklər optik nevrit inkişafına səbəb olur. Autoimmun xəstəliklərlə yanaşı bəzi dərmanlar və infeksiyalar da bu vəziyyətə səbəb ola bilər. Göz arxası ağrısı optik nevritin əlamətlərindəndir. Görmə sahəsində və ya rənglərin aydınlığında azalma, müvəqqəti və ya daimi görmə itkisi optik nevrit halında görülə biləcək əlamətlərdir.
  
• İrit: Göz bəbəyinin ətrafındakı rəngli iris toxumasının iltihablanması nəticəsində irit adlanan vəziyyət meydana çıxır. Gözdə ağrı və qızartı, işığa qarşı həssaslıq və görmədə azalma irit vəziyyətində görülə bilən əlamətlərdir.
  
• Sinuzit: Sinusların infeksiyası ilə meydana çıxan bu vəziyyət göz, burun, yanaq və alın bölgələrində həssaslığa və ağrıya səbəb ola bilər. Sinuzit, infeksiyalaşan sinusun yerinə bağlı olaraq sağ göz ağrısı, sol göz ağrısı və ya hər iki gözdə ağrı əlamətlərini meydana çıxara bilər.
  
• Miqren: Miqren müxtəlif orqanlarda əlamətlərin meydana çıxmasına səbəb olan nevroloji bir xəstəlikdir. Baş ağrısı, ürəkbulanma və qusma, danışıqda çətinlik, başgicəllənmə kimi əlamətlərlə yanaşı göz ağrısı, işığa həssaslıq şəklində gözlə əlaqəli vəziyyətlərin yaranmasına səbəb ola bilər.
  
• Zədələnmə: Yol qəzaları kimi ağır travmalarda gözə cisim batması, göz çuxuru ağrısı kimi vəziyyətlərə səbəb ola bilər. Bu tərz zədələnmələrdə göz ağrısı çox şiddətli ola bilər.

Göz Ağrısı Necə Keçər?

Göz ağrısının müalicəsi, ağrıya səbəb olan vəziyyətə görə dəyişir.

• Göz ağrısının müalicəsi üçün evdə edilə biləcək sadə tətbiqlər vardır. Gözlərin dincəldirilməsi, bir çox fərqli səbəbdən ortaya çıxan ağrının sağalmasında fayda verir. Televiziya, telefon, kompüter kimi göz yorucu ekranların istifadəsinin məhdudlaşdırılması da gözlərin dincəlməsinə kömək edir.
  
• Yoğun olaraq kontakt linza istifadə edən şəxslərin; bəzi zamanlarda linza istifadəsinə ara verərək eynək istifadə etməsi, zədələnmiş kornea təbəqəsinin bərpasına töhfə verir.
  
• Kirpik kökündə və ya göz qapağındakı yağ vəzilərində tıxanmaya və iltihablanmaya bağlı olaraq inkişaf edən çəpgöz xəstəliyinin müalicəsində, iltihablanmış gözə ilıq və nəmli dəsmal qoyulması fayda verə bilər. İlıq və nəmli dəsmal, tıxanmış yağ vəzilərinin açılmasını təmin edərək iltihablanmanı sakitləşdirir və göz ağrısının azalmasına yardım edir.
  
• Gözün yad cismə və ya kimyəvi maddəyə məruz qaldığı hallarda gözün bol su ilə yuyulması, qıcıqlandırıcı maddənin gözdən uzaqlaşdırılmasını təmin edə bilər.
  
• Gözdə infeksiya yaradan konyunktivit, kornea aşınması kimi xəstəliklərin müalicəsində antibiotikli göz damcıları və antibiotik həblər istifadə olunur.
  
• Gözdə allergiyaya bağlı yaranan ağrılarda antihistaminik (allergiya aradan qaldırıcı) dərmanlar müalicədə üstünlük verilir.
  
• Qlaukoma xəstələrinin müalicəsində, artmış göz daxili təzyiqin azaldılması üçün müxtəlif dərmanlar ehtiva edən göz damcıları tətbiq edilə bilər.
  
• Optik nevrit və irit kimi gözdə ağır iltihablanmanın olduğu xəstəliklərdə, iltihabı azaldıcı steroid dərmanlar təyin edilə bilər.

Göz ağrısının gündəlik həyatı kəsintiyə uğratdığı və mənfi təsir etdiyi hallarda, ağrının altında yatan səbəb tapılana qədər, xəstəyə ağrıkəsici dərman verilə bilər.

Göz ağrısının müalicəsində cərrahi, tez-tez üstünlük verilən bir üsul deyil. Lakin yanıq və yad cisim batması kimi göz quruluşunun ciddi dərəcədə zərər gördüyü hallarda əməliyyat tələb oluna bilər.

Qlaukoma xəstələrində, göz daxili təzyiqi azaldıcı cərrahi əməliyyatlar həyata keçirilə bilər. Göz ağrısı, müalicəyə ehtiyac olmadan özbaşına keçə biləcəyi kimi bəzi hallarda təcili müdaxilə tələb edə bilər.

Şiddətli göz ağrısı, travma və ya kimyəvi təsirə məruz qalma nəticəsində yaranan ağrı, qarın ağrısı və qusmanın müşayiət etdiyi göz ağrısı, gözə toxundurtmayacaq qədər ağır göz ağrısı, görmə funksiyasında ani və kəskin düşüş hallarının varlığında ən yaxın səhiyyə müəssisəsinə müraciət edilməlidir.

Bu hallar, təcili müdaxilə edilmədikdə ciddi nəticələr doğura bilər. Göz ağrısına səbəb ola biləcək vəziyyətlərdən qaçınmaq, gözlə əlaqədar problemin yaşanmasının qarşısını ala bilər.

Gözə zərər verəcək əşyaların, kimyəvi maddələrin olduğu mühitlərdə olarkən qoruyucu eynək taxmaq, uşaqların gözə zərər vermə riski yüksək oyuncaqlarla oynamasının qarşısını almaq, linza gigiyenasına diqqət etmək; göz sağlamlığının qorunmasına kömək edəcək tətbiqlərdir.