Görmə problemi olan insanlar eynəkdən istifadə və əməliyyat etdirmək yerinə kontakt linzalardan istifadə edə bilərlər. Linzalar refraktiv qüsurları yaxşılaşdırır və görmə qüsuru olan insanların daha aydın və dəqiq görməsini təmin edir. Şəffaf və ya rəngli çeşidləri olan kontakt linzalar göz müayinəsindən sonra təyin olunan dərəcə və görmə qüsuruna görə seçilir.
Kontakt linza nədir?
Buynuz qişaya yapışan, göz bəbəyini tamamilə örtən və eynəyə alternativ olaraq istifadə edilən linzalara kontakt linzalar deyilir. Göz rənginin dəyişdirilməsi və ya buynuz qişa xəstəlikləri üçün kontakt linzalara üstünlük verilə bilər. Bir protez növü olan kontakt linzalar arxa və ön səthdən ibarətdir. Linzanın növündən asılı olaraq müxtəlif əyrilik standartları və fərqli diametrə sahib variantları mövcuddur.
Linzanın buynuz qişa ilə təmas nöqtəsi arxa səthidir. Ön sətdə işığın sınmasının şərait yaradan yamaclar mövcuddur. Kontakt linzaların gözdə sancma hissi yaratmaması və rahat istifadə edilməsi üçün ön və arxa səthin yamacları bərabər olmalıdır. Linzanın diametri gözə uyğunluğunu göstərən əsas ölçü sayılır. Ümumiyyətlə, sərt linzaların diametri orta hesabla 7,5-8,5 mm, yumşaq linzaların diametri isə 13,5-15 mm arasında dəyişir.
Kontakt linzaların xüsusiyyətləri və üstünlükləri
Kontakt linzalar gözün buynuz qişasında heç bir sancma, yırtılma və ya ağrı yaratmamaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Həmçinin şəxsin rahat və aydın görməsinə kömək edir. Bununla belə, kontakt linzaların digər üstünlüklərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Eynəkdən daha geniş baxış bucağı təmin edir.
- Eynək çərçivəsinin yaratdığı kəsilmiş bir görüntü hissiyatı yaranmır.
- Dərinlik anlayışı artır.
- Eynəkdə yaranan buxarlanma və s. kimi hallar baş vermir.
- İdman və ya məşq edərkən narahatlıq yaratmır.
Kontakt linzalar hansı məqsədlər üçün istifadə olunur?
Kontakt linzalar adətən göz qüsurları üçün istifadə olunsa da, müalicə prosesində və ya bəzi əməliyyatlardan sonra kosmetik məqsədlər üçün də istifadə edilə bilər.
Görmə qüsurların sağalması
Kontakt linzalar əsasən refraktiv görmə qüsurlarını düzəltmək üçün istifadə olunur. Miopiya (uzaqgörmə), hipermetropiya (yaxından görmə), astiqmatizm (aydın görmə qabiliyyətinin olmaması) və presbiopiya (qocalıqda yaxındangörmə) kimi göz qüsurları kontakt linzaların istifadəsi ilə düzəldilə bilər. Hər iki gözdə mövcud olan astiqmatizm bəzi insanlarda fərqli dərəcədə baş verə bilər. Əksər hallarda, refraktiv qüsurun çox dəyişdiyi anizometropiyada eynəkdən istifadə etmək mümkün deyil. Buna görə də, bu vəziyyətdə olan insanlara linzalardan istifadə etmək tövsiyə olunur.
Terapevtik istifadə
Kontakt linzalar bəzi göz əməliyyatlarından sonra müalicənin bir hissəsi kimi istifadə olunur. Kontakt linzalarla sağalma prosesi qısaltmaq mümkündür. Eyni zamanda əməliyyatdan sonra xəstənin hiss etdiyi ağrını minimuma endirir. Bəzi hallarda kontakt linzalar gözün örtülməsi üçün istifadə oluna bilər. Buynuz qişada cızıqların əmələ gəlməsi və epitel təbəqəsinin ayrılması kimi hallarda da istifadə edilir. Bu vəziyyətdə, linza göz üçün bir sarğı rolunu oynayır. Bu yolla buynuz qişa örtülür və görmə funksiyasına maneə yaratmır.
Kosmetik istifadə
Kontakt linzalar iki səbəbə görə kosmetik məqsədlər üçün istifadə edilə bilər. Qeyd edək ki, gözlərində heç bir sağlamlıq problemi olmayan insanlar sırf kosmetik məqsədlər üçün kontakt linzalardan istifadə edə bilərlər. Bu məqsədlərdən birincisi göz rəngini və görünüşünü dəyişdirməkdir. İkincisi, daimi göz problemlərini gizlətmək və kamuflyaj etməkdir. Qəzalar və ya göz xəstəlikləri nəticəsində yaranan qalıcı göz zədələnmələri zamanı da linzadan istifadə edilir.
Kontakt linzaların növləri hansılardır?
Kontakt linzalar; Yumşaq, yarı sərt və sərt kimi bir çox müxtəlif növlərə bölünür. Yumşaq, sərt və rəngli linzalar ən çox istifadə edilən linza növləridir.
Yumşaq linzalar
Hidrojel linzaları da adlandırılan yumşaq linzalar çox nazik quruluşa və suyu saxlamaq qabiliyyətinə malikdir. Bu linzalar buynuz qişanı tamamilə əhatə edir; Miyopiya, hipermetropiya, astiqmatizm və presbiyopiya diaqnozu qoyulmuş şəxslər tərəfindən istifadə edilə bilər. Ümumiyyətlə şəffaf olaraq seçilən yumşaq linzalar, taxıldıqları müddətdə qırılma xətalarını müvəqqəti olaraq yaxşılaşdırır.
Sərt linzalar
Sərt linzalar yüksək səviyyədə oksigenin gözə ötürülməsinə imkan verir. Qaz keçirən linza da adlandırılan bu tip linzalar çox dayanıqlı bir quruluşa malikdir. Bu tip linzalar bütün refraktiv qüsurlar üçün istifadə edilsə də, daha çox astiqmatizmi olan insanlar istifadə edir. Sərt linzaların başqa bir istifadə sahəsi keratokonus xəstəliyidir. Buynuz qişada fermentlərin tarazlığının pozulması nəticəsində meydana gələn keratokonus, zamanla buynuz qişanın kəskinləşməsinə səbəb olur.
Rəngli Linzalar
Rəngli linzalar kosmetik məqsədlər üçün istifadə olunur. Göz rəngini müvəqqəti də olsa dəyişmək istəyən insanlar müxtəlif rəngli və reseptsiz yumşaq kontakt linzaları seçə bilərlər. Rəngli linzaları həmçinin miyopiya və ya hipermetropiya kimi refraktiv qüsurları olan insanlar da istifadə edə bilər.
Kontakt linzalardan necə istifadə etməli?
Kifayət qədər nazik və həssas olan kontakt linzaları taxıb çıxararkən çox diqqətli olmaq lazımdır. İlk dəfə linzadan istifadə edən insanlar linzaların ön və arxa səthlərinə diqqət yetirməlidirlər. Lens gözə qoyulmaq üçün adətən şəhadət barmağının ucuna, kənarları yuxarıya doğru yerləşdirilir. Bunun üçün göz qapağını orta barmaq və ya digər əllə tutaraq açmaq lazımdır. Linza buynuz qişaya qoyulduqdan sonra aşağı baxmalı və linzanın tam oturduğundan əmin olmaq lazımdır. Linzanı çıxararkən ilk növbədə göz qapaqları əllə açılmalıdır. Adətən şəhadət barmağı linzanın aşağı kənarına yerləşdirilir və linza aşağıya doğru hərəkət edir. Daha sonra linza baş və şəhadət barmağı arasında tutularaq çıxarılır. Çıxarma zamanı dırnaqlardan istifadə etməməyə diqqət yetirilməlidir. Bunun səbəbi dırnaqların buynuz qişaya zərər verə bilmə ehtimalıdır.
Kontakt linzalara necə qulluq etməli?
Linzanı taxarkən və çıxararkən qulluq və gigiyena qaydalarına diqqət yetirilməlidir. Kontakt linzalar üçün xüsusi olaraq istehsal olunan məhlullar linza baxımının əsasını təşkil edir. Bu məhlulla linzaların ön və arxa səthləri təmizlənir.
Kontakt linzaları necə seçmək olar?
Linzanı göz müayinəsindən sonra reseptlə almaq mümkündür. Göz müayinəsi zamanı linza tipi refraktiv qüsur və onun dərəcəsinə , həmçinin buynuz qişanın əyriliyinə görə təyin edilir. Həkimlər müayinə zamanı xəstələrə kontakt linzalardan istifadə qaydaları, taxma vaxtı və onlara qulluq qaydaları barədə lazımi məlumatları verəcəklər.
Kontakt linzaların hər hansı bir zərəri varmı?
Gigiyena qaydalarına əməl edilməməsi müxtəlif fəsadlara səbəb ola bilər. Bu fəsadların baş verdiyi dövrdə kontakt linzalardan istifadəni dayandırmaq və eynəyə keçmək böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Kornea İnfeksiyaları
Kontakt linza taxan insanlarda baş verən ümumi bir problemdir. Kornea aşağıdakı səbəblərə görə baş verə bilər:
- Linzaları düzgün istifadə etməmək və ya linzalara düzgün qulluq etməmək
- Gecə kifayət qədər oksigen keçiriciliyinə malik olmayan linzaları çıxarmamaq
- Aylıq istifadə edilməli olan linzaları daha uzun müddət istifadə etmək.
- Konyunktivit kimi göz xəstəlikləri dövründə linzalardan istifadəyə davam etmək
- İmmunitet sisteminə təsir edən və inkişaf etmiş xərçəng xəstəliyi zamanı linzadan istifadə
Kornea infeksiyalarının ümumi simptomlarına göz ağrısı, yanma və batma hissi daxildir. Eyni zamanda axıntı, göz qapaqlarının şişməsi və işığa həssaslıq da müşahidə edilə bilər.
Quru Göz
Xüsusilə yumşaq kontakt linzalardan istifadə edən insanlarda quru göz problemləri yarana bilər. Yumşaq linzalar strukturuna görə su yığan linzalardır. Obyektivdəki suyun miqdarının azalması çox vaxt gözdə sancma hissinə səbəb olur. Linzalardan istifadə edərkən göz quruluğunun səbəbləri arasında göz yaşı səviyyəsinin azalması, xüsusən də kompüterə baxmaq kimi diqqət tələb edən işlərdə, rütubətli və quru mühitlərdə olmaq və müxtəlif göz xəstəliklərini göstərə bilərik.
Allergiya
Kontakt linzaların ümumi fəsadlarından biri allergiyadır. Linzalar taxılarkən və çıxarılarkən istifadə edilən məhlullar, kontakt linzada yığılan toz və kir, hər ay dəyişdirilməsi lazım olan linzaların daha uzun müddət istifadəsi allergiyaya səbəb olan amillər arasındadır. Allergiya zamanı gözlərdə çox nazik sap şəkilli sekresiya əmələ gəlməsi müşahidə oluna bilər.
